GAZALİ ‘NİN SÖZLERİ

• Instagram
• YouTube
• Twitter
• Pinterest
• TikTok

• Ne kadar kibirli dursa da bardağın önünde eğilir çaydanlık. Öyleyse bu büyüklenme niye? Bu kibir, bu gurur niçin?

• Bedenine değil kendine değer ver ve gönlünü olgunlaştır! Çünkü kişi; bedeni kadar değil, ruhu kadar insandır.

• Şüphe duymayan hakikati bulamaz. Gazali

• Eğer bir vaiz halkı ağlatmaya, yaka paça yırttırmaya çalışıyorsa, bilin ki o adam gafildir. Gazali
  
• Cevizin kabuğunu kırıp özüne inmeyen cevizin hepsini kabuk zanneder.

• Bir sözü söyleyeceğin zaman düşün! Eğer o sözü söylemediğin zaman mesul olacaksan söyle. Yoksa sus.

• Çocuktaki utanma hali ondaki akıl nurunun alametidir.

• Bir kimsenin, arkadaşlarıyla veya diğer insanlarla iyi geçinebilmesi için onlara külfet vermemesi, yük olmaması lazımdır. Mümkün olduğu kadar kendi işini kendi halletmelidir. Mecbur kalmadıkça, hiç kimseden mal, para, gibi şeyler istememelidir. Herhangi bir makama geçmek içinde başkalarından yardım istememelidir.

• Her hâdisin hudûsu (sonradan var olanın var olması) için bir sebebe ihtiyaç vardır. Gazali

• Ölüm Allah’ın sevgili kullarına, bir bardak tatlı soğuk suyu içmek kadar kolay gelir.

• İlmi ile amel etmeyen alim; başkalarını giydirdiği halde kendisi çıplak olan iğne gibidir.

• Belaya şükretmek lazımdır. Çünkü küfür ve günahlardan başka bela yoktur ki, içinde senin bilmediğin bir iyilik olmasın! Allah, senin iyiliğini senden iyi bilir.

• Uzun mesafelere ulaşmak, yakın mesafeleri aşmakla mümkündür.

• İnsanı onurlandıran en büyük nimetlerden biri de akıldır. Aklıyla insan mutluluğu yakalar, meleklerden üstün konuma gelir, kâinata bakarak varlığının delillerini kavrar, yaratıcısını tanır, sıfatlarını öğrenir. Hatta insanın bizzat kendisi yaratıcının varlığına delildir.

• Cuma günü günah işlemeden geçerse, diğer günler de selametle geçer.

• Tevbe ederim, ameli salih işlerim dersen, ölüm daha evvel gelebilir. Pişman olur, kalırsın. Yarın Tevbe etmeyi bugün Tevbe etmekten kolay zannediyorsun, yanılıyorsun.

• Layık olmadan devletin makamlarına atananlar, astlarını ısırır, üstlerine kuyruk sallarlar.

• Bil ki, kalple gıybet etmek, dille etmek gibi haramdır. Bir kimsenin noksanını, kusurunu başkasına söylemek doğru olmadığı gibi, kendi kendine söylemek de caiz değildir.

• Sabır insana mahsustur. Hayvanlarda sabır yoktur. Meleklerin ise sabra ihtiyacı yoktur.

• Tamahkar, açgözlü olma, kalbin katı ve kara olur. Çok mal artırmak için hasislik yapma.

• Dargın ve küskün olanları barıştır ki yarın kıyamet gününde sevinenlerden olasın.

• Dünyada kimi sever ve kim ile düşüp kalkarsan kıyamette onunla haşrolursun. O halde ilmi ile amel eden alimlerin ve Salihlerin sohbetine devam et.

• Okumak üç türlüdür: dilin okuması kıraat, aklın okuması tefekkür, kalbin okuması hayattır.

• Allahu teâlânın verdiği nimeti, Onun sevdiği yerde harcamak şükür; sevmediği yerde kullanmak ise küfran-ı nimettir (nimeti inkâr etmektir).

• Allah-ü teâlânın, her yaptığımızı her düşündüğümüzü bildiğini unutmamalıyız. İnsanlar birbirinin dışını görür. Allahu Teâlâ ise, hem dışını, hem içini görür. Bunu bilen bir kimsenin işleri ve düşünceleri edepli olur.

• Aklı olan kimse nefsine demelidir ki: Benim sermayem, yalnız ömrümdür. Başka bir şeyim yoktur. Bu sermaye, o kadar kıymetlidir ki, her çıkan nefes hiçbir şeyle tekrar ele geçmez ve nefesler sayılıdır, azalmaktadır. O halde bu günü elden kaçırmamak bunu saadete kavuşmak için kullanmamaktan daha büyük ziyan olur mu? Yarın ölecekmiş gibi bütün âzâlarını haramdan koru.

• Ey nefsim, sonra Tevbe ederim ve iyi şeyler yaparım, diyorsan, ölüm daha önce gelebilir, pişman olup kalırsın. Yarın Tevbe etmeyi bugün Tevbe etmekten kolay sanıyorsan, aldanıyorsun.

• Servetinin tam listesini, mevcut paranın tam rakamım çoluk çocuğuna verme. Çünkü bunlar onu az görecek olurlarsa kendilerini zayıf zannederler. Çok görecek olurlarsa yaşayışlarında değişiklik yapmak isterler. Onları hırpalamadan belli ölçüde idare etmeye çalış.

• Karşındaki adam sana ölçüsüz davranır, küstahlıkta bulunursa sen de nezih ve ağırbaşlı davran. Seni kızdıracak olursa, yine ölçülü konuşmaya çalış, kendi şerefini düşün.

• Devrin hükümdarı sana yakınlık gösterirse, onunla mızrak ucunda bulunduğunu hesapla.

• Sakın hükümdarla yakını arasına girme. Ancak iyilik ve hayırlı işlerde gir. Çünkü hükümdarla yakınları arasına giren kişinin düşüşü çok ani ve süratli olur.

• Büyüklerin sofrasında dikkatli ol: Ey oğul! Büyüklerle bir sofraya oturduğun zaman fazla su isteme. Etin kemiği ile fazla meşgul olma. Hiçbir yemeği  ayıplama ve sofradaki hiçbir yiyeceği küçümseme. Sonra sofra sahibini üzmüş olursun. Gazali

• Gözü aç ve savurgan olma: Ey oğul! Kendini iyice sıkıntıya sokmuş bir miskin gibi gözü aç; mal kıymeti bilmeyen, ilerisini görmeyen bir sefih gibi savurgan olma. Sana ait hakları belirle. Dostuna saygılı, düşmanına insaflı ol.

• Su içerken acele ile bardağı dikerek, hort hort içme. Vücuda zarardır. Yavaş yavaş arada nefes alarak iç.

• Dükkânını erken aç, geç kapa ve kaparken Besmele çek ve “La havle velâ kuvvete illâ billahilaliyyilazîm”i oku.

• Dünya ahiretin tarlası ve hidayet konaklarından bir konaktır. Kendisine, mahiyetine uygun bir ifade olarak dünya denmiştir. Gazali

• Bazı kimseler nefislerinde bir yakınlık hissederek ibadetlerinde ve meclislerinde Allah’a yakın olduklarını zannederler. Böylece kendilerinden başka meclislerinde bulunan herkesin bağışlanacağı fikrine saplanırlar. Eğer böyle bir kimseye, bu şekilde sû-i edebinden dolayı Allah Teâlâ, müstahak olduğu muameleyi yapmış olsaydı, hemen o anda helak olurdu.

• Her sâlik, bulunduğu menzil ile geçtiği makamlar hakkında konuşabilir. Kendisinin ulaşamadığı makamlar, ihata edemediği menziller hakkında ise hiçbir şekilde konuşamaz. Ancak onlara gaybî bir şekilde inanır.

• Allah Teâlâ ilim nurlarını insanoğlundan esirgememiştir; Allah Teâlâ cimrilik yapmaktan münezzehtir. İlim nurlarının kalplere akmamasının sebebi, o kalpleri doldurmuş bulunan bulanıklıklar ve kötülüklerdir. Çünkü kalpler kaplara benzer; bir kap su ile dolu ise, havanın o kaba girmesine imkân yoktur. Kalp mâsiva ile dolu oldukça Allah’ın celâl marifeti oraya girmez.

• İlimlerin içinde en şerefli olanı Allah’ın sıfat ve fiillerini bildiren ilimdir. İnsan bu ilimle kemâle ulaşır. Kâmil olmanın saadetini duyar. İnsanoğlu, Allah’ın celâl ve kemâl sıfatlarının komşuluğuna ulaştığı zaman, bu komşuluğun ona büyük saadetler kazandıracağı muhakkaktır.

• Kalplerin ve insan basiretinin cilası zikirdir. Zikri ancak muttaki kullar yapabilirler. Bu nedenle takva zikrin kapısı; zikir keşfin kapısı, keşif ise büyük zafere açılan kapının ta kendisidir.

• Kalbiyle arasındaki perdeler aralanan bir kimseye, mülk ve melekûtun tecellisi görünür. Böyle bir kimse, genişliği yerle gökleri içine alan cenneti müşahede eder.

• İbadetlerin esası kalbin tezkiyesidir. Kalbin tasfiyesi de marifet nurunun orada doğması ile mümkündür. Gazali

• Akılcılar tarafından inkâr edilen dinî ve gaybî bir şey işittiğin zaman, onların bu inkârları sakın seni şaşırtmasın; zira şarkta bulunan bir insanın garbdaki hakikati bilmesi imkânsızdır.

• Etrafta ilâhî rüzgârlar esiyor; kalp gözlerini örten perdeleri açıyor. İşte bu gözler Levh-i Mahfuzda, yazılı olan birtakım hakikatleri görürler.

• Ehl-i tasavvuf, çalışmakla elde edilen ilimlerden ziyade ilhamla öğrenilen ilimlere meyleder. Onun için musanniflerin yazdıkları ilimlere eğilmeye, oradaki sözleri ve delilleri araştırmaya önem vermemişlerdir.

• Takva, çok secdeden ötürü alında iz bırakma veya oruç tutmaktan sararma veya secde ve rükûdan belin bükülme hâli değildir. Eğilen boyunda veya sarkıtılan eteklerde takva aranmaz. Takva, kalplerdeki vera’ hâlidir. Güler yüzle karşıladığın kimse, seni asık bir yüzle karşılar ve bilgileriyle sana mihnet yüklerse, Allah böyle kimselerin sayılarını artırmasın!

• Müminin kalbi ölmez, ilmi, ölüm anında silinip gitmez. Kalbindeki berraklık kesinlikle sönmez. Hasan Basrî de bu manaya şöyle işaret etmiştir: ‘Toprak imanın merkezini yiyip bitiremez’.

• Kur’an takvanın, hidayetin ve keşfin anahtarı olduğunu açıkça beyan eder. Takva ise, öğretmen olmadan elde edilen ilimdir.

• Muamele ilminin en yüksek zirvesi, nefsin hilelerine ve şeytanın desiselerine vâkıf olmaktır. Böyle bir ilme vâkıf olmak her insana farz-ı aynıdır. Fakat ne yazık ki halk bu farzı terk etmiş ve vesveselere sebep olan birtakım fuzulî ilimlerle uğraşır olmuştur. İşte bu ilimleri vesile ederek şeytan onları yoldan çıkarmaktadır.

• Birisiyle tartışırken vakar ve efendiliğini elden bırakma. Gazali
  
• Âlimlerin birbirlerine hücum ettiklerini, birbirlerine haset ettiklerini ve anlaşamadıklarını gördüğün zaman, onların dünya hayatına karşılık ahiretlerini sattıklarına hükmet! Acaba bu kişilerden daha fazla aldanan bir satıcı var mıdır?

• Kadınların görevlerinden biri de kocalarının malını israf etmemeleridir.

• Her şeyin bir direği vardır. Dinin direği de fıkıh ilmidir. Gazali

• Ey Oğul! Nasihat etmek kolaydır. Mühim olan onu tutup gereğince amel etmektir. Bu ise çok zordur.

• Şeytanın vesvesinden korunmak, dinini muhafaza etmek veya iyi bir evlada kavuşmak için dindar bir kadını nikahlayan, kendisine bu dini gayelerde yardımcı olduğu için hanımını seven kimsenin sevgisi de Allah için olan bir sevgidir.

• Akıl sınırlıdır. Onunla erilmez. Her şey Resûlullah’ın (s.a.v) ruh feyzine tutunmaktan ibarettir. Ben ona yapıştım ve kurtuldum.

• Sana Allah’ı hatırlatacak bir arkadaş bulunca ona sımsıkı sarıl, ondan ayrılma, onu küçümseme. Onu kendin için bir devlet bil.

• Bulunduğun topluluk yol gösterici olsun. Gazali
  
• Dünya ve ahiretin yaratılmasından maksat ilim ve ibadettir. Bir kula her şartta onlarla meşgul olması, onlar için yorulması ve ancak onlara bakması gerekir.

• Ölü olsun, diri olsun sakın kimseyi küçük görme; sonra helâk olursun. Çünkü bilemezsin, belki o senden daha hayırlı biridir.

• Helal yemek lazımdır. İslâm’a uygun kazanmak lazımdır. Çünkü din, hakikat ancak helâl yemekle meydana gelir.

• Say ki öldün; yalvardın, yakardın, sana bir gün daha verildi. Bugünü o gün bil, öyle yaşa.

• İnsanlara ve özellikle dünya ehline halinden şikayet etme. Sonra Allah seni onlara bırakır, perişan olursun.

• Mü’minin kalbi ölmez, ilmi, ölüm anında silinip gitmez. Kalbindeki berraklık kesinlikle sönmez.

• ‘Fikrî tartışmada kendini haklı çıkarmak için inat gösterme.’

• ‘Çok işte çırak olacağına, bir işte usta ol.’

• ‘Oturduğun bir yerde, bulunduğun bir toplulukta dişlerini kürdan ve benzeri şeylerle temizlemeye kalkışma.’

• ‘Cahillerle tartışmaya girmeyin; ben hiç yenemedim.’

• ‘Kişinin en fazla temizlemesi gerekli şey dilidir…’

• ‘Birtakım arzularının yerine gelmesi için küçülme.’

• ‘Uğradığın bir toplantıda yer alanların üzerine dikilip durma.’

• ‘Bazen iki kişi arasında öyle bir sevgi oluşur ki bunun sebebi ne güzellik ne de başka bir dünyevi faydadır; tamamen ruhları arasındaki uyumdur.’

• ‘Dünyayı tanıyan dünyaya düşman olur.’

• ‘Dükkânları sohbet yeri olarak seçme.’

• Başkasına eza ve cefa etme ve bunu onlardan korktuğun için de yapma. İyi bir huy olduğunu düşünerek öyle davran.

• İnsanı gıybetten ve başkasını kötülemekten iki şey alıkoyar. Kendi kusurlarını düşünmek ve zikrullah ile arkadaş olup dilini tutmak.

• Başkalarına zulmeden ve Allah’a isyan eden kimselere ihsan ve ikram edilmez. Çünkü zalime ihsanda mazluma haksızlık vardır. Mazlumun hakkına riayet daha mühimdir.

• İnsanların içinde bulunduğun zaman, onların doğru sözlerine kulak ver, kötü sözlerine karşı sağır ol.

• İnsanlardan bir iyilik gördüğün zaman önce Allah’a şükret, sonra ona vesile olan kimseye teşekkür et. Nimeti göndereni unutma, getireni de ihmal etme.

• Her gördüğüne hemen vaaz ve sohbete başlama. Bak, söylediğini anlar ve alır durumda ise sohbet et; değilse sükûtu tercih et.

• Hiç şüphesiz kulluğun esası ve Allah Teâlâ’ya ibadetin temeli ilim üzere kuruludur. İlimsiz taat olmaz. Bunun için ilme öncelik verilmesi gerekir.

• Zengin isen, kimseye ihtiyacım yok diye kibirlenme. Çünkü Allah Teâlâ bir gün seni beğenmediğin 0 kimselere muhtaç eder ve sana kibrinin cezasını çektirir.

• Atalarının dindarlığıyla kurtulacaklarını sananlar, babalarının yemesiyle doyacaklarını zannedenler gibidir. Gazali

• Yüce Rabbinin takdir ve tecellilerine razı ol. İnsanlara ve özellikle dünya ehline halinden şikayet etme. Sonra Allah seni onlara bırakır, perişan olursun.

• Dünyalık elde etmek için sakın dininden ve edebinden bir şey verme.

• Dünya ehlini gözünde büyüttüğün an, dünya büyümüş, ancak sen Allah katında küçülmüş olursun.

• Sırf zengin olduğu için kimseyi gözünde büyütme. Çünkü bütün dünya ve içindekiler, Allah katında küçüktür.

• İnsanda Allah sevgisi olmazsa başka şeylere karşı sevgisi artar.

• Uzuvların günahlardan, nefsini alıştığı boş âdet ve işlerden, kalbini karanlık ve katılıktan, sırrını kirlerden, ruhunu hissi perdelerden, aklını hayalî ve boş düşüncelerden arındırmadıkça, Allah Teâlâ’nın huzuruna ulaşamazsın.

• Kimi nimetle imtihan edilir, ta ki şükrünü yerine getirsin. Kimi de zorluklarla, belalarla imtihan edilir, ta ki sabrını göstersin.

• Başkasının yeme içmesiyle kendi açlık ve susuzluğun gitmeyeceği gibi, başkasının takvasıyla da kurtuluşa eremezsin.

• Ey kardeşim! Nefis, tabiat ve beşeriyetin çukurundan çıkmadıkça, ulvî âlemlere ulaşamaz, Hak Teâlâ’ya kavuşamazsın.

• Bedenin hayatı yiyecek ve içeceklere bağlı olduğu gibi kalbin hayatı da ilme bağlıdır.