-Birinci sınıf (Hak dostları), havf (korku) hâlinde olanlardır. Bunlar: Daima mütevazıdırlar. Hayır, hasenatları ne kadar çok olsa da onu az...
HAZRETİ LOKMAN ‘IN SÖZLERİ
Hazreti Lokman Aleyhisselamın öğüt verici sözleri.
- Andolsun ki vaktiyle Lokman’a şu hikmeti vermiştik: “Allah’a şükret, O’na şükreden kendi iyiliği için şükretmiş olur; nankörlük eden de bilmelidir ki Allah’ın hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, O her türlü övgüye lâyıktır.” (Lokman/ 12)
- Lokman oğluna öğüt verirken ona şöyle dedi: “Sevgili oğlum! Allah’a ortak koşma; çünkü O’na ortak koşmak kesinlikle çok büyük bir haksızlıktır.” (Lokman/ 13)
- Biz insana anne babasıyla ilgili öğütler verdik. Annesi, güçten kuvvetten düşerek onu karnında taşımıştır; çocuğun sütten kesilmesi iki yıl içinde olur. Bunun için (ey insan), hem bana hem anne babana minnet duymalısın; sonunda dönüş yalnız banadır. (Lokman/14)
- Eğer anne baban, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman için seni zorlarlarsa bu durumda onlara uyma ama yine de onlara dünyada iyi davran; yüzünü ve özünü bana çevirenlerin yolunu izle. Sonunda dönüşünüz yalnız banadır. O zaman yapıp ettiklerinizin sonucunu size bildireceğim. (Lokman/15)
- Lokman, “Sevgili oğlum” (dedi), “Yaptığın iş bir hardal tanesi ağırlığında bile olsa, bir kayanın içinde saklansa veya göklerde yahut yerin dibinde bulunsa yine de Allah onu açığa çıkarır. Kuşkusuz Allah her şeyi bütün gizlilikleriyle bilir, O her şeyden haberdardır.” (Lokman/16)
- “Yavrucuğum, namazını özenle kıl, iyi olanı emret, kötü olana karşı koy, başına gelene sabret. İşte bunlar, kararlılık gerektiren işlerdendir.” (Lokman/17)
- “Gurura kapılarak insanlara burun kıvırma, ortalıkta çalım satarak yürüme; unutma ki Allah gurura kapılıp kendini beğenen hiç kimseyi sevmez.” (Lokman/18)
- “Yürüyüşünde ölçülü ol, sesini yükseltme; çünkü seslerin en çirkini eşeğin anırmasıdır.” (Lokman/19)
- Şükür nimeti bereketlendirir. Hazreti Lokman
- Herkese karşı saygılı davran. Hazreti Lokman
- Sorulmadan hiçbir şeye karışma.
- Sırrını gizleyen muradına erer.
- Çok yeme, sıcak yeme, çiğ yeme.
- Doğru konuş fakat sert olmasın. Hazreti Lokman
- Ayağını sıcak, başını serin tut.
- Şüphe seni kimse ile dost etmez.
- Sağa sola bakma daima önüne bak.
- Allah ile ölüm hatırdan çıkmamalı.
- Sana ihtiyaç arz eden kimseyi kırma.
- Tevazudan ayrılma (Alçak gönüllü ol).
- Öfkenin evveli delilik, sonu pişmanlıktır. Hazreti Lokman
- Kendi ekmeğini başkalarının sofrasında yeme.
- Oburluk ve iştahsızlık bedenin baş düşmanıdır.
- Evden evvel komşu, yoldan önce de arkadaş edin.
- Edebî olmayan şahıs, ruhu olmayan ceset gibidir.
- Dostlarına ve ahbaplarına saygı ile ikram göster.
- Ey oğul! Bir cemaat içinde bulunduğunda onlar ayakta iken oturma. Oturdukları zaman sen de oturuver.
- Malını dosta düşmana teşhir etme. (gösteriş yapma)
- Geçmişte seninle düşmanlığı olmuş kimseye güvenme.
- Az yemeyi, az uykuyu, az konuşmayı kendine adet et. Hazreti Lokman
- Ömrün boyunca Allah’a ihlas ile yönel ve ona güven.
- Tecrübenin çokluğu, aklı geliştirir ve olgunlaştırır.
- Ey oğul! Dünyaya geldin geleli ahirete doğru yol alıyorsun. Bunun için ahiret yurdu, sana dünya yurdundan daha yakındır.
- Kendin için hoş görmediğin şeyi başkalarına reva görme. Hazreti Lokman
- Akrabalarınla ilişkilerini kesme, onlara yakınlık göster.
- Başkasının yanında kendini veya ailenden birini methetme.
- Sus ve düşün; dil belasından kurtulmanın devası bunlardır.
- Ey oğul! Senden bir şey istendiği zaman, elinden geliyorsa vermeye çalış. Birinden bir şey istediğinde de fazla ısrar etme.
- İyiliği tecrübe edilmiş insanlar hakkında suizanda bulunma.
- Bir tedbir alacağın zaman ahlak ve bilgi sahibi kimseye akıl danış.
- Ey oğulcağızım, ciğerparem! Allah’ı tanı, ona hiçbir şeyi ortak koşma.
- Böbürlenerek yürüme. Allah, büyüklük taslayanları ve övünenleri sevmez. Hazreti Lokman
- Bir gönül yapmak gelmiyorsa elinden, bari bir gönül yıkılmasın dilinden.
- Konuşurken sözlerine alay ve şaka cinsinden güldürücü laflar karıştırma.
- “Oğulcağızım! Allah’a şirk koşma çünkü şirk elbette çok büyük bir zulümdür.
- Tembel, uykusu çok, Allah’tan uzaklaşmış ve fakirliğe mirasçı olan kimsedir.
- Dost edineceğin insanı önce kızdır, yaptıklarını incele ve kararını öyle ver. Hazreti Lokman
- Kaş göz işareti ile şunu bunu yere serecek veya küçük düşürecek hareketlerde bulunma.
- Olgun insanın mihenk taşı akıl danışmak, güler yüz, nefse hakimiyet acıya katlanmaktır.
- İki şeyi asla unutma: Allah’ı ve ölümü. İki şeyi de unut: Yaptığın iyiliği, gördüğün kötülüğü.
- Birinin evine misafir gittiğinde gözünü ve dilini sıkı tut, etrafa göz gezdirmekten ve gevezelikten sakın.
- Zikir ve duadan bir an olsun bile gafil kalma Aksi takdirde etrafımızda dolaşan habis ruhlara mahkum olursun.
- Lokman Hekime: “Hastamıza ne yedirelim?” diye sorduklarında, şu cevabı vermiş: Acı söz yedirmeyin de ne yedirirseniz yedirin! Arkadaşlarına yapmış olduğun iyilikleri unut. Onlardan teşekkür bekleme. Mükafatı Allah’tan bekle. Emellerini O’nun ihsanına bağla. Beklentilerinin esiri olma. Herkesi olduğu gibi kabul et ve kimseyi değiştirmek için çabalama. Hak eden yanında olsun, etmeyen uzak dursun.
- Başkalarının sana yaptıkları fenalıkları unut ama senin onlara yaptığın fenalıkları asla unutma. Onu tekrar iyilik yapmakla bertaraf etmeye çalış. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Cenaze merasimlerine katıl. Düğün merasimlerinden de uzak durmaya çalış. Çünkü cenaze sana ahireti hatırlatır; düğün ise dünyaya çeker.
- Ey oğlum! Âlimler meclisine devam et. Bahar yağmuru ile yeryüzünü yeşillendiren Allahu Teâlâ, âlimlerin meclisindeki hikmet nuru ile de müminlerin kalbini aydınlatır.
- Başkalarının evlerinde olduğun zaman gözlerini evlerindeki eşyalardan kapat, Kapı pencereden sakın Çünkü bu, kötü hisleri hane halkında veya sende uyarır, önüne geçemezsin.
- Ey oğul! Takvayı kendin için kârlı bir ticaret olarak kabul et. Çünkü böyle ticaretler sonsuz kazançlar temin eder.
- Ey oğul! Horozdan daha geri kalma. Çünkü sen uykunun derinliklerinde iken, o dünyayı sese vererek insanları uykudan uyandırmaya çalışır.
- Başına gelene sabret. Çünkü bunlar üzerinde titizlikle durulması gereken şeylerdir.
- Ey oğul! Tövbeyi geciktirme. Çünkü ölüm ansızın geliverir. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Cahil kimselerle dostluk kurma. Çünkü onunla dost olursan, kendi yaptıklarını senin hoş karşıladığını sanar.
- Ey oğul! Allah’tan hakkıyla kork. Kalbinin bozuk olduğunu bildiğin halde başkalarının sana saygı göstermesi için takva ehli olduğunu ihsas ettirme.
- Yeryüzü halkı arasında âlim, maden içindeki altın gibidir.
- Ey oğul! Şimdiye kadar susmaktan dolayı hiç pişmanlık duymadım. Çünkü söz gümüşse, sükût altındır.
- Ey oğul! Kötülük ve günahlar senden sakındığı gibi, yani işlemedikçe sana dokunmadığı gibi, sen de onlardan sakın. Çünkü kötülük kötülüğü, günah da günahı çeker. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Âlimlerin meclisinde bulun. Hikmet ehlinin sohbetlerini dinle. Çünkü Allah kuru toprağı yağmurla nasıl canlandırırsa, ölmüş kalpleri de hikmetli sözlerle öyle diriltir.”
- Çocuklarının talim ve terbiyesine dikkat et.
- Ey oğul! Allah, yalancının yüz suyunu kurutur, haya duygusunu giderir. Ahlâksız kimsenin de sıkıntısı hiç eksik olmaz.
- Ey oğul! Kayaları uzaklara taşımak, ahmak adama laf anlatmaktan daha kolaydır.
- Ey oğul! Cahili vasıta olarak kullanmaktan, işini gördürmekten uzak dur. Şayet akıllı birisini bulamazsan kendi işini kendin gör.
- Ey oğul! Kendi milletinden olmayan bir kızla evlenme. Aksi takdirde çocukların ileride sıkıntıdan kurtulamazlar.
- Öfkelendiğin zaman sözünü tutarak söyle. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Öyle bir zaman gelecek ki, sabırlı insanların bile yüzü gülmez olacaktır.
- Ey oğul! Katılacağın meclisleri kendin ara bul. Allah’ın anıldığı meclisleri bulunca hemen oturuver. Çünkü âlim isen ilmin artar, cahil isen yeni bir şeyi öğrenmiş olursun. Oraya inen rahmetten sen de payını alırsın. Allah’ın anılmadığı meclislere hiç katılma. Çünkü âlim de olsan, cahil de olsan zarar görürsün. Ayrıca oraya inecek olan İlâhî gazaptan sen de nasibini alırsın.
- Ey oğul! Sofrana takva ehli müminleri davet et.
- Ey oğul! Her işinde ilim ve tecrübe sahibi kimselerle istişare et, onların fikrini almaya çalış.
- Ey oğul! Dünya dipsiz bir denizdir. Onda niceleri boğulmuştur. Bunun için takvadan bir gemi edin. İçine imanı yükle. Tevekkül yelkeniyle açıl. Ancak bu şekilde selâmetle yol alır, sahile çıkarsın.
- İyiliği emret, kötülüğe mâni ol.
- Ey oğul! Nice ağır yükler taşıdım. Fakat kötü komşu kadar ağır bir yüke rastlamadım. Nice acılar tattım, fakat fakirlikten daha şiddetli bir acı tatmadım.
- Ey oğul! İnsan fakir de olsa ilim ve hikmetiyle hükümdarların meclisinde yer alır.
- Ey oğul! Birisiyle dostluk kurmak istiyorsan, önce onu öfkelendirecek bir şey yap. Şayet öfkeli iken sana insaflı davranırsa ona yaklaş, insafsız davranırsa uzak dur.
- Ey oğul! Dilini ‘Allah’ım, beni affet’ demeye alıştır. Çünkü öyle anlar vardır ki, o saatlerde Allah duaları reddetmez, istediğini ihsan eder.
- Hekimler ahmaklığa deva bulamazlar.
- Ey oğul! Borçlanmaktan uzak dur. Çünkü borç, seni gündüz zillete sürükler, gece de üzüntüye boğar.
- Ey oğul! Allah’tan öyle bir şey iste ki, günah işlemeye cesaretin olmasın. Ve Allah’tan öyle kork ki, rahmetinden hiçbir zaman ümidin kesilmesin.
- Ey oğul! Bir cemaatin bulunduğu yere gittiğin vakit, önce onlara İslam’ın okunu at, yani selâm ver. Sonra bir köşeye otur, onları konuşuyor halde görmedikçe sen de konuşma. Şayet Allah’ın zikrine dalacak olurlarsa sen de onlara katıl. Fakat başka bir söze geçerlerse oradan ayrıl.
- Ey oğul! İki dünyada mesut olmak istiyorsan, kendini anla. Okuyup bilgili olmaya çalış. Çalış ki, bilenle bilmeyen bir olmaz.
- Ey oğul! Tembel olma. Tembellik bedbahtlık alâmetidir.
- Dostunu iyilik veya kötülük zamanında sına.
- Ey oğul! Acele etme, acele şeytan işidir.
- Ey oğul! Ahlâkını düzelt. Dostuna da, düşmanına da güler yüz göster. Ancak değerin ve itibarın kırılacak derecede hareket etme.
- Ey oğul! Her şeyin hayırlısı olan orta yolu tercih et. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Yolda yürürken yüzünü gözünü oraya buraya çevirme ki, gönlün vesvesede kalmasın.
- Ey oğul! Bıyık ve sakalınla oynama. Parmağını burnuna sokma. Yollara tükürme, sesli sümkürme. Elinle sinek kovalamayı terk et.
- Ey oğul! Sükût ve teenni ile hareket et. Az konuş. Çok konuşmak, yanılmaya sebeptir.
- Ey oğul! Konuşurken sözü fazla dağıtma. Aksi takdirde şerefine zarar gelir. Konuşurken başkalarını utandırma. Kaş göz işareti yapma. Güzel ve lâtif sözleri duymaya çalış. Fazla hayrete düşme. Sözün tekrarlanmasını isteme. İnsanları güldürecek ve kendini maskara edecek sözlerden sakın.
- Ey oğul! Kimse hakkında atıp tutma. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Dinle alakası olmayan meselelerde aksi vaki ise tartışmaya ve münakaşaya girme.
- Ey oğul! Acizliğini ve fakirliğini hiç kimseye, hatta ailene dahi açma ki, onların yanında itibarın düşmesin, sözünü dinlemez olmasınlar.
- Küçüğünü hor görme; küçüklük ancak Allah huzurunda belli olur. Hazreti Lokman
- Ey oğul! Hizmetçi ve benzeri kimselerle şakalaşma. Çünkü bunlarla şakalaşmak hakaret ve düşmanlığa sebep olur. Onlara öyle muamele et ki, hem seni sevsinler, hem de senden korksunlar.
- Ey oğul! Çocukları ve elinin altındakileri terbiye ederken şiddetten sakın. Öfkelendiğin vakit vakarla geçiştirmeye çalış. Mümkün olursa sövüp dövme ki, aksi takdirde onların gözünde mehabetin yok olur. Kendini ve çocuklarını övüp durma. Hayasız gençlerle ve o halde olan kız çocukları ile ülfet etme. Çünkü dünya ve ahirette mezellete sebep olur.
- Ey oğul! Bir kimse ile bozuşursan, dilini tut ve makbul olan sözü söyle. Önce düşün, sonra söze giriş. Herkesin değerini ve layık olduğu hürmeti muhafaza eyle.
- Ey oğul! Bir kimsenin davetinde bulunduğun vakit, azla yetin. Dalkavukluk edip de o yemeği övmekle başkalarının yemeğini kötüleyip tahkir etme.
- Ey oğul! Bir kimsenin evinde misafir kaldığın vakit gözlerine dikkat et. Her tarafa bakıp durma. Durumuna vakıf olduktan sonra dine aykırı da olsa sırrını ifşa etme.
- Ey oğul! Emanete hıyanetten elini çek.
- Ey oğul! Bir işe başladığın zaman, meydana gelmeden önce kimseye açma ki, mahcup düşmeyesin.
- Ey oğul! Sadakayı çok ver. Mal sevgisini gönlünden çıkar.
- Ey oğul! Doğru söyle, Allah’tan gelene razı ol.
- Ey oğul! Yemekten önce ve sonra ellerini yıka. Bu hal fakirliğini giderir, göze kuvvet verir.
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR